Uchyłki jelita grubego – co to jest?

Męczy cię ból brzucha? Obserwujesz zmianę rytmu wypróżnień, czyli zaparcia naprzemiennie z biegunką albo wzdęcie brzucha i zaparcie? Nie zwlekaj z wizytą u lekarza, bowiem mogą to być uchyłki. Zwykle nie dają one jednak żadnych objawów i są wykrywane przypadkowo w czasie wykonywania badań obrazowych jelita grubego. Pojawiają się zwykle po 40. roku życia, bowiem trzeba sobie na nie „zapracować”, stylem życia i dietą ubogą w błonnik. Sprawdź, czym są uchyłki i jak można je leczyć.

Czym są uchyłki?

Jelito grube złożone jest z kątnicy, okrężnicy oraz odbytnicy. Okrężnica jest najdłuższym odcinkiem jelita, zbudowanym z czterech części: wstępującej, poprzecznej, zstępującej i esowatej (zwanej esica). To właśnie w tej ostatniej części, zwykle tworzą się w uchyłki, czyli niewielkie woreczki o cienkich ściankach, będące uwypukleniami w ścianie jelita grubego. Ich liczba może się wahać od kilku do kilkudziesięciu. Można powiedzieć, że w Europie stały się chorobą cywilizacyjną, bowiem tworzą się zwykle u osób spożywających małe ilości pokarmów zawierających błonnik. Dieta ubogo błonnikowa, czyli zawierająca małe ilości warzyw, owoców i kasz, utrudnia bowiem wypróżnianie, co powoduje wzrost ciśnienia w jelicie grubym, a w konsekwencji – zwiększa ryzyko uwypuklania się uchyłków.

Tajemnicze uchyłki

Mamy do czynienia z dwoma rodzajami uchyłków: nabytymi i wrodzonymi. Nabyte uchyłki jelita grubego są drobnymi przepuklinami błony śluzowej przez błonę mięśniową okrężnicy, które są obecne niemal u 1/3 populacji i są związane m. in. ze złą dietą. Uchyłki wrodzone to z kolei pojedyncze uwypuklenia wszystkich warstw ściany jelita, które występują głównie w kątnicy i zwykle nie mają znaczenia klinicznego.
U prawie 60 proc. chorych, uchyłki jelita grubego nie dają żadnych objawów i są wykrywane przypadkowo w trakcie kontrolnej kolonoskopii. Badanie to polega na wprowadzeniu specjalnej kamery do wnętrza jelita grubego i zwykle trwa kilkanaście minut, ale nie należy ono do zbyt przyjemnych. Przeciwwskazaniem do przeprowadzenia kolonoskopii jest zapalenie uchyłków. Wówczas zalecane jest wykonanie badania USG brzucha (daje obraz uwypuklenia ściany jelita ze zbiornikami ropy) oraz tomografii komputerowej brzucha. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się podwyższone parametry zapalne (poziom białych krwinek i CRP).

Objawy przy chorobie uchyłkowej?

Osoby, u których rozwinęła się pełna postać choroby uchyłkowej, zwykle skarżą się na: bóle brzucha, wzdęcia, naprzemienne zaparcia i okresowe biegunki. Do powikłań w przebiegu choroby dochodzi stosunkowo rzadko, ale kiedy stan pacjenta się pogorszy, mogą pojawiać się ostre bóle brzucha, gorączka, krew w stolcu.

Choroba uchyłkowa – nie do wyleczenia ?

Po zdiagnozowaniu rozwinięcia się uchyłkowatości należy przestawić się na dietę bogatoresztkową, uwzględniając w niej dodatkowe źródło błonnika (np. dodając 2–3 łyżki stołowe otrąb dziennie do jogurtu naturalnego). W przypadku wystąpienia bólu zaleca się leki rozkurczowe oraz przeciwbólowe. Okresowo (zazwyczaj raz na miesiąc przez 7 dni) stosuje się profilaktycznie antybiotykoterapię.

Ostre stany zapalenia uchyłków leczy się dietą ubogoresztkową, najlepiej płynną oraz antybiotykiem. Powikłania, takie jak ropień wewnątrzbrzuszny, przedziurawienie jelita i przetoka między pętlami jelit – wymagają leczenia operacyjnego. Przy dużej ilości uchyłków wskazaniem do operacji może być nawracające zapalenie uchyłków bez dodatkowych powikłań. Leczenie operacyjne polega na wycięciu fragmentu okrężnicy z namnożonymi uchyłkami, ale trzeba pamiętać, że zawsze część z nich zostanie i mogą się tworzyć nowe, dlatego taki sposób leczenia jest wykorzystywany dość rzadko. Uchyłkowatości nie da się tak naprawdę całkowicie wyleczyć, ale można zmniejszyć dolegliwości i ograniczyć ryzyko wystąpienia powikłań.